Czym jest polityka monetarna i jakie są instrumenty polityki monetarnej?

4 czerwca 2019 3 minuty czytania

Każde państwo na świecie z mniejszym lub większym naciskiem oddziałuje na krajową gospodarkę. Odbywa się ono za pomocą określonych narzędzi, nazywanych też instrumentami, które mają na celu osiągnięcie konkretnego celu gospodarczego. Jedną z gałęzi polityki gospodarczej państwa jest polityka monetarna, określana również polityką pieniężną.

Czym jest polityka monetarna ?

Priorytetem polityki pieniężnej każdego państwa jest utrzymanie niskiego poziomu inflacji, czyli ograniczenie nadmiernego wzrostu cen oraz wpieranie rządowej polityki gospodarczej. Należy podkreślić, że wspieranie działań rządowych jest drugorzędne i nie może odbywać się w sprzeczności z polityką stabilizacji cen.

Zgodnie z artykułem 227 konstytucji założenia polityki monetarnej w Polsce tworzone są przez Radę Polityki Pieniężnej (RPP), będącej organem Narodowego Banku Polski (NBP). Organ ten jest również odpowiedzialny za realizację wcześniej przyjętych założeń i składa w sejmie sprawozdania z i ich wykonania.

Oprócz celu głównego, jakim jest stabilizacja cen bank centralny posiada różne cele pośrednie.

Cele pośrednie banku centralnego :

– Wsparcie wzrostu gospodarczego
– Próba ograniczenia bezrobocia
– Utrzymanie na określonym poziomie kursu walutowego.

Instrumenty Narodowego Banku Polskiego

NBP uposażony jest w odpowiednie narzędzia, które umożliwiają mu realizacje założeń polityki monetarnej. Do najważniejszych instrumentów należy:

1. Ustalanie stóp procentowych na rynku międzybankowym

Rada Polityki pieniężnej poprzez ustalenie poszczególnych stóp procentowych na rynku międzybankowym, takich jak stopa referencyjna, depozytowa, lombardowa oraz redyskontowa wywiera pośredni wpływ na oprocentowanie kredytów dla klientów indywidualnych oraz na oprocentowanie lokat bankowych.

Następne koszt kredytu oraz oprocentowanie wywiera bezpośredni wpływ na ilość pieniądza w obiegu gospodarczym. Należy pamiętać, że na pieniądz również oddziałuje podstawowa zasada ekonomii, jaką jest popyt i podaż. Im większy popyt i niższa podaż tym większa wartość danego towaru i reguła ta również dotyczy środków pieniężnych.

Zmiana stóp procentowych w praktyce:

A. Droższy kredyt

W dużym uproszczeniu można założyć, że jeżeli Bank Centralny zdecyduje o podniesieniu stóp procentowych, to potencjalny kredytobiorca będzie musiał zapłacić bankowi więcej za zaciągnięty kredyt. Konsekwencją będzie zmniejszona ilość zaciągniętych kredytów, ponieważ klienci nie będą chcieli płacić wyższych rat.

Jeżeli banki udzielą mniej kredytów to sprzęt RTV i AGD lub samochód, który mógłby być potencjalnie kupiony za kredyt nie zostanie sprzedany (nie zdecydowaliśmy się na kredyt, nie mamy pieniędzy na kupno) Oznacza to, że pieniądz nie zostanie wprowadzony do gospodarki.

B. Wzrost atrakcyjności lokat

Podwyższenie oprocentowania wpływa również na wyższe oprocentowanie lokat bankowych. Wyższe oprocentowanie zachęca klientów do trzymania pieniędzy na lokatach, gdzie mogą powiększać swoje zyski (lub chronić je przed inflacją). W ten sposób pieniądze, które były już w obrocie gospodarczym transferowane są na lokaty.

Zmniejsza to ilość pieniądza na rynku. W następstwie tych czynników, zgodnie z zasadą popytu i podaży rośnie wartość pieniądza, która ma bezpośredni wpływ na ceny. Za „droższy” pieniądz możemy kupić więcej, dlatego też ceny dóbr i usług nie rosną.

Aktualnie oszczędzający na lokatach tracą, gdyż rekordowo wysoko inflacja znacznie przewyższa wysokość oprocentowania lokat w banku.

2. Interwencje na rynku walutowym

Jednym z instrumentów, jakie posiada polityka monetarna są interwencje na rynku walutowym. Chociaż ich długoterminowa skuteczność w regulowaniu poziomu inflacji jest znikoma, to pozostaje ważnym narzędziem, mogącym ograniczyć nadmierny wzrost cen w krótkim czasie.

Wartość polskiej waluty nie jest w żaden sposób uzależniona od innych czynników aniżeli popyt i podaż. Oznacza to, że w przypadku zmniejszonego zapotrzebowania na złotówkę i wzrostu zainteresowania euro dojdzie do obniżenia kursu walutowego PLN/EUR. Za jedną złotówkę będziemy mogli zakupić mniej EUR. Spowoduje to wzrost kosztów importu towarów z Zachodniej Europy i przyczyni się do inflacji w kraju.

W takiej sytuacji Bank Centralny może zadecydować o sprzedaży zgromadzonych zapasów pieniężnych w postaci obcej waluty. Wprowadzając dużą ilość euro na rynek (zwiększając podaż) może obniżyć jej wartość i pośrednio przyczynić się do wzrostu wartości złotówki, chroniąc konsumentów przed wzrostem ceny. Bank może przeprowadzić operację przeciwną. Zakupić dużą ilość obcej waluty za pomocą złotówki w celu obniżenia jej wartości.

3. Przeprowadzanie operacji otwartego rynku

Jednym z najskuteczniejszych instrumentów, jaki posiada Bank centralny są tak zwane operacje otwartego rynku, które umożliwiają kontrolowanie ilości pieniądza w obiegu gospodarczym. Wszystkie operacje otwartego rynku sprowadzają się do transakcji kupna oraz sprzedaży papierów wartościowych lub bonów pieniężnych przez Bank Centralny.

Ponadto zakupione papiery wartościowe oraz bony pieniężne są emitowane przez Bank Centralny oraz zakupowane na własny rachunek. Dzięki transakcjom kupna oraz sprzedaży papierów wartościowych Bank Centralny ma możliwość wywierania wpływu na zdolności emisyjne banków komercyjnych. Wypływa również na wysokość stóp procentowych, jak i na efektywność rynku pieniężnego.

4. Transakcje depozytowo-kredytowe

Polityka monetarna to również transakcje depozytowo-kredytowe, które są przeprowadzane w celu ustabilizowania poziomu płynności na rynku międzybankowym oraz dążą do ograniczenia możliwych wahań stóp procentowych. Operacje te są wynikiem połączenia różnorodnych kredytów refinansowanych, które udzielane są bankom komercyjnym przez Bank Centralny. Transakcje tego rodzaju są również rezultatem połączenia depozytów, które zostały przyjęte przez Bank Centralny .

Transakcje są ważnym uzupełnieniem operacji otwartego rynku. Szczególnie gdy Bank Centralny nie jest w stanie w sposób precyzyjny zaplanować płynności sektora bankowego. Jeżeli więc pojawi się możliwość, że operacje otwartego rynku nie zdołają wyeliminować wahań stóp procentowych, to zastosowanie mają transakcje depozytowo-kredytowe.

Zobacz także:

Narodowy Bank Polski NBP polityka monetarna rada polityki pieniężnej RPP

Marcin Pabijanek

Prekursor budowania majątku i ochrony oszczędności poprzez crowdfunding nieruchomości komercyjnych w Polsce dla inwestorów indywidualnych. Wierzy, że jakość dzisiejszych decyzji w zakresie finansów osobistych ma wpływ na jakość życia w przyszłości. Po latach pracy w branży finansowej zauważył, że nieruchomości komercyjne wynajęte dla sieci handlowych mają wiele więcej zalet niż powszechnie dostępne sposoby inwestowania pieniędzy. Dlatego zbudował aplikację app.social.estate dzięki której indywidualni inwestorzy mogą inwestować w nieruchomości komercyjne od 3 000 zł. Otwierając tym samym rynek który w Polsce jest w 90 % zdominowany przez inwestorów zagranicznych.