Emocje a pieniądz: jak strach wpływa na decyzje finansowe w pandemii
27 listopada 2020 2 minuty czytania
W jaki sposób poczucie niepewności wpływa na nasze decyzje finansowe? Czy istnieje zależność pomiędzy poczuciem niepewności, lęku, a naszymi decyzjami inwestycyjnymi? Czy powszechny zalew zatrważających informacji wpływa na nasze decyzje?
Pewne jest, że często podejmujemy krytyczne życiowe decyzje będąc pod wpływem kortyzolu, czyli hormonu odpowiadającego za uczucie stresu i strachu. W sytuacji zagrożenia potrafimy działać błyskawicznie – ale są to decyzje całkowicie automatyczne, nieprzemyślane.
Są dwie reakcje, do których predestynuje nas ewolucja w sytuacji niebezpieczeństwa: Uciekaj lub Znieruchomiej (udawaj martwego). Tak od tysięcy lat postępujemy, doświadczając jakiegoś nagłego zagrożenia – pojawiającego się w zasięgu wzroku tygrysa, lub, współcześnie, informacji o przerażającej, grożącej każdemu nieznanej chorobie.
Wycof gotówki i ucieczka od lokat
Najpierw ucieczka. Na samym początku pandemii Polacy masowo ruszyli do banków, aby wycofywać z nich gotówkę. W I kw. 2020 roku w obiegu przybyło około 30 miliardów złotych „papierowego” pieniądza. Oczywiście gotówki przybywa na rynku regularnie. Tyle że najczęściej to 5-6 miliardów złotych na kwartał, a nie aż 30. Ludzie po prostu rzucili się do bankomatów.
Czemu tak się stało? Było to ewidentne zachowanie paniczne – z ust do ust przekazywano sobie rekomendacje, by wyjmować i „zabezpieczyć” jak najwięcej gotówki w domu. W zupełnie nieracjonalny sposób zakładano, że COVID-19 może oznaczać natychmiastowy kryzys finansowy i załamanie się rynku bankowego, „scenariusz Grecki”, w którym bankomaty ograniczyły wypłaty pieniędzy i ludzie przejściowo pozostali bez oszczędności. Tymczasem nic takiego się nie stało (bo nie miało prawa się stać, nasz system bankowy jest stabilny).
Od początku pandemii mamy też do czynienia z masowym odwrotem od lokat. Od lutego 2020 do października odpłynęło z nich ponad 64 mld zł. Ale tu już grają rolę zupełnie inne przyczyny – znacznie bardziej racjonalne. Rekordowo niskie stopy procentowe zafundowane nam przez RPP sprawiają, że trzymanie pieniędzy w depozytach po prostu się nie opłaca. W tym przypadku zatem nie jest to zachowanie paniczne, ale zwykła roztropność.
Paniczna bierność inwestycyjna
Z kolei wielu przedsiębiorców uległa drugiej reakcji – wpadło w paniczny, inwetycyjny stupor. Zrealizowane po rozpoczęciu pandemii badanie Kantar Global Business Compass przeprowadzone na próbie 4500 respondentów w 70 krajach (w tym w Polsce) pokazało, że w naszym kraju znacznie częściej niż globalnie firmy zdecydowały się wstrzymać inwestycje (51 proc. w Polsce vs 40 proc. globalnie).
Mocne STOP dla inwestowania to niestety wielkie zagrożenie. Jak skomentował to Dawid Piekarz, wiceprezes Instytutu Staszica: „Właśnie inwestycje infrastrukturalne mogą najbardziej pobudzić polską gospodarkę i pomóc w opanowaniu bezrobocia.”
A jak postępuje racjonalny inwestor?
Przede wszystkim uważa na “pułapki myślenia”. Ma świadomość, że nasze mózgi w drodze ewolucji nie zostały ukształotwane by podejmować abstrakcyjne, wymagające chłodnej analizy decyzje inwestycjne. Mózg probuje nas oszukać przy większości decyzji finansowych, wyzwalając hormony, rozhuśtowując emocje. Czasem zatem warto przeczekać nagłe emocje i, jeśli czujemy, że im ulegamy, odwlec decyzje finansowe w czasie – zwykle kilka godzin czy jeden dzień zwłoki nie będzie miał żadnego znaczenia dla stanu naszych finansów.
>>> Czego dowiesz się z książki „Zwiedzeni przez przypadek”?
Redakcja Social.Estate
Zespół redakcyjny Social.Estate, który przygotowuje dla Ciebie najciekawsze newsy ze świata gospodarki, finansów osobistych i nieruchomości.