Użytkowanie wieczyste
Na mocy ustawy wprowadzonej 1 stycznia 2019 roku, wszyscy użytkownicy gruntów, posiadający wieczyste użytkowanie, stali się ich właścicielami. Nie zawsze jednak kwestia użytkowania wieczystego i jego przekształcenia jest oczywista. Czym zatem jest samo użytkowanie wieczyste? Jakie prawa ma użytkownik wieczysty? Jak dokonuje się przekształcenia użytkowania wieczystego gruntów we własności i …ile to kosztuje?
Co to jest użytkowanie wieczyste?
W Polsce mamy trzy rodzaje praw rzeczowych: prawo własności, ograniczone prawo rzeczowe oraz użytkowanie wieczyste.
W przypadku użytkowania wieczystego nieruchomość gruntowa, której właścicielem jest np. Skarb Państwa, powiat lub gmina, oddawana jest na 99 lat osobie fizycznej bądź prawnej, po to by ją użytkowała.
Użytkowaniu wieczystemu mogą podlegać grunty leżące w granicach administracyjnych miast, należące do Skarbu Państwa oraz te poza granicami miast, ale włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta, będące własnością jednostek samorządu terytorialnego albo ich związków.
Jakie prawa ma użytkownik wieczysty?
Prawa użytkownika wieczystego zwarte zostały w art. 233 kc. Zgodnie z nimi użytkownik wieczysty może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób – zgodnie z ustawami jak i zasadami współżycia społecznego oraz umową o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste. A zatem ma prawa zbliżone do tych, jakimi dysponuje właściciel nieruchomości. Co więcej, może również swoim prawem rozporządzać, i tak na przykład wolno mu sprzedać nieruchomości czy zapisać ją w testamencie.
Przez cały okres umowy użytkownik wieczysty ma pełne prawo własności do budynków oraz innych urządzeń, które wzniósł na dany terenie, pomimo tego iż prawowitym właścicielem gruntu jest Skarb Państwa czy też jednostka samorządu terytorialnego. Do tego ma również prawdo pierwszeństwa do wykupu ziemi, na które postawił swój budynek.
Jak przekształcić użytkowanie wieczyste we własność?
Przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności dokonywane jest w wyniku wydania decyzji. Od 1 stycznia 2019 roku (zgodnie z ustawą z 20 lipca 2018 r. mówiącą o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tychże gruntów) weszło w życie prawo własności gruntów. Co to oznacza? Otóż, mieszkańcy otrzymali zaświadczenia, które potwierdzają przekształcenie prawa użytkowania w prawo własności – bez konieczności składania wniosku. W dokumencie tym została również podana informacja o wysokości opłaty przekształceniowej.
Na mocy tej ustawy mieszkańcy stali się właścicielami lub współwłaścicielami gruntów, które zamieszkują i to bez dokonywania jakichkolwiek czynności prawnych. Dzięki temu zyskali nieograniczone w czasie prawo do gruntu.
Ile wynosi opłata za użytkowanie wieczyste, a ile przekształceniowa?
Jeżeli chodzi o opłatę z tytułu użytkowania wieczystego, to pobiera się pierwszą opłatę oraz opłaty roczne. Opłaty roczne należy wnosić przez cały okres użytkowania wieczystego, z góry za dany rok – do dnia 31 marca każdego roku. Nie pobiera się natomiast opłaty rocznej za rok, w którym ustanowiono prawo do użytkowania wieczystego.
Jeśli chodzi o opłatę z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów na mocy ustawy o prawie własności z dnia 1 stycznia 2019 r., to jest ona równa opłacie za użytkowanie wieczyste, obowiązującej na dzień wejścia tejże ustawy, przez 20 lat. Taką opłatę można wnieść jednorazowo lub płacić co roku przez 20 lat – płacimy do 31 marca każdego roku.
Jak obliczyć opłatę jednorazową za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów? Opłatę za użytkowanie wieczyste, obowiązującą w dniu przekształcenia, należy pomnożyć przez 20. Aby dokonać jednorazowej opłaty, należy złożyć odpowiedni wniosek do urzędu. W ciągu 14 dni urząd wyda zaświadczenie o ustaleniu wysokości opłaty jednorazowej.
Komu należy się bonifikata za przekształcenie?
W przypadku gruntów należących do skarbu państwa podstawowa bonifikata mogła wynieść nawet 60%. Jeśli więc za użytkowanie dotychczas płaciliśmy 1000 zł rocznie, to za przekształcenie jednorazowo musielibyśmy zapłacić w sumie 20 tys. zł. Po odjęciu od tej kwoty 60% bonifikaty, zapłacilibyśmy jedynie 8 tys. zł.
Ale, 60-proc. bonifikata (w przypadku gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste przez Skarb Państwa) działa tylko w pierwszym roku. W kolejnych latach stawka bonifikaty maleje co roku o 10 pkt. proc., a w związku z tym jednorazowe przekształcenie nie zawsze będzie już tak atrakcyjne.