Wywłaszczenie

Wywłaszczenie – na czym polega?

Zgodnie z definicją, przez wywłaszczenie należy rozumieć pozbawienie lub ograniczenie prawa rzeczowego danej osoby na podstawie wydanego aktu prawnego. W przypadku nieruchomości chodzi więc o pozbawienie lub ograniczenie, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

Wywłaszczenie służy co do zasady realizacji celów publicznych. Może do niego dojść na przykład wtedy, kiedy budowa drogi nie może zostać zrealizowana w sposób inny niż poprzez pozbawienie lub ograniczenie praw. Wywłaszczona może być cała nieruchomość bądź jedynie jej część.

Szczegółowe zasady i dozwolone przypadki wywłaszczenia nieruchomości regulują zapisy ustawy o gospodarce nieruchomościami. Organem odpowiedzialnym za wydawanie decyzji o wywłaszczeniu jest starosta. Trzeba przy tym pamiętać, że dana nieruchomość może być wywłaszczona wyłącznie na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz samorządu terytorialnego.

Procedura wywłaszczenia i zwrotu wywłaszczonej nieruchomości

Wywłaszczenie nieruchomości rozpoczyna się złożeniem przez starostę wniosku do sądu o wpisanie do księgi wieczystej faktu wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego. W jego trakcie przeprowadzana jest rozprawa administracyjna. Po niej starosta wydaje decyzję o przejściu nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa lub samorządu wnioskującego o wywłaszczenie.

W przypadku, gdy zmianie uległ cel, z powodu którego nastąpiło wywłaszczenie nieruchomości, można domagać się jej zwrotu. Jest to związane z faktem, że nieruchomości wywłaszczonej nie można przeznaczyć na inny cel. Liczy się tylko ten określony w decyzji o wywłaszczeniu. Właścicielowi nieruchomości lub jego spadkobiercy przysługuje prawo do zwrotu nieruchomości w ciągu 3 miesięcy od powiadomienia o możliwości zwrotu. Zwrot ten  polega na konieczności oddania odszkodowania lub nieruchomości zamiennej.

Nowelizacja ustawy o gospodarce nieruchomościami ograniczyła termin dochodzenia zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. Okazała się ona zbędna na cele określone w decyzji o wywłaszczeniu. Na skutek przedawnienia możliwości dochodzenia swoich praw pozbawione zostały osoby dotknięte wywłaszczeniem nieruchomości w okresie PRL.

Odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość

Właścicielowi wywłaszczonej nieruchomości przysługuje prawo do odszkodowania za wywłaszczenie gruntu na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Wysokość tego odszkodowania określa każdorazowo starosta i zawiera w decyzji o wywłaszczenie danej nieruchomości.

Kwota odszkodowania wyliczana jest w oparciu o rynkową wartość nieruchomości oraz wysokość szkody powstałej na skutek wywłaszczenia. Pod uwagę brane są aktualne ceny rynkowe nieruchomości, jak również rodzaj i stan techniczny danego budynku.

W przypadku zgody właściciela bądź użytkownika wieczystego wywłaszczonej pod budowę drogi nieruchomości, odszkodowanie może przybrać postać nieruchomości zamiennej i dopłaty pieniężnej za różnicę wartości nieruchomości.