Gospodarstwo rolne

Definicja gospodarstwa rolnego

Zgodnie art. 6. ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, przez pojęcie gospodarstwa rolnego rozumiane jest gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej. Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Gospodarstwami rolnymi są gospodarstwa, w których powierzchnia nieruchomości rolnej albo łączna powierzchnia nieruchomości rolnych jest nie mniejsza niż 1 ha. Jak wynika z danych GUS, w 2018 r. w Polsce działało 1,4 mln gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 16,4 mln ha stanowiącej 56,5% powierzchni obszarów wiejskich. Średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie utrzymuje na stałym poziomie ok. 10 ha. Największe gospodarstwa rolne w Polsce liczą ok. 8,5 tys. ha.

Pojęcie rolnika i gospodarstwa rodzinnego

Rolnikiem jest pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych. Rolnikiem jest również osoba, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia. Rolnicy podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu w Kasach Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Działalnością rolniczą jest natomiast działalność prowadzona w zakresie roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej. Ważnym terminem w kontekście gospodarstwa rolnego jest gospodarstwo rodzinne. Terminem tym określa się gospodarstwo prowadzone osobiście przez rolnika indywidualnego, w skład którego wchodzi od 1 do 300 ha użytków rolnych. Posiadaczem takiego gospodarstwa jest:

• właściciel,
• dzierżawca,
• użytkownik bądź osoba mająca inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą.

Jak założyć gospodarstwo rolne?

Założenie gospodarstwa rolnego jest bardziej skomplikowane, niż to się wydaje. Przede wszystkim, osoba chcąca zostać rolnikiem musi:

• mieć wykształcenie rolnicze, co najmniej zawodowe,
• odbyć w gospodarstwie rolnym staż trwający nie krócej niż 3 lata,
• posiadać dokument zaświadczający, że wcześniej pracowała już w sektorze rolniczym i to w kierunku zgodnym z działalnością rolniczą, którą zamierza teraz rozpocząć.

Problematyczne jest też nabycie ziemi pod gospodarstwo rolnej. Wynika to z zapisów ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Zgodnie z którą ziemię rolną może kupić tylko osoba będąca już rolnikiem. Zakup ziemi rolnej przez nie-rolnika jest możliwy wyłącznie za zgodą Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Alternatywą wobec zakupu gruntu zielnego jest dzierżawa państwowej ziemi na określony czas.

Zakup ziemi to nie wszystko. Do założenia gospodarstwa rolnego potrzebne są również odpowiednie środki, które przyszły rolnik może uzyskać z instytucji finansowych. Kredyty i leasingi dla rolników mogą być przeznaczone na:

• zakup ziemi,
• maszyn i urządzeń rolniczych,
• ogólne inwestycje związane z zakładaniem i rozwijaniem gospodarstwa rolnego.

Ile kosztuje gospodarstwo rolne?

Grunty rolne drożeją od lat. W zależności od regionu zainteresowanym zakupem przyjdzie zapłacić od kilkuset tysięcy do kilku milionów złotych. Najdroższą ziemię znaleźć można w województwie warmińsko-mazurskim, niewiele mniej warte są grunty w woj. opolskim, pomorskim czy kujawsko-pomorskim. Najtańsza ziemia dostępna jest w województwach podkarpackim i małopolskim.

Dla przypomnienia – nabywcami ziemi mogą być przede wszystkim rolnicy indywidualni, samodzielnie gospodarujący i mieszkający w okolicy posiadanych działek przez co najmniej 5 lat. Osoby, które nie są rolnikami, mogą kupować działki rolne o powierzchni mniejszej niż hektar.

Kto może dziedziczyć gospodarstwo rolne?

Do spadku można zostać powołanym tylko na dwa sposoby. Na mocy ważnego testamentu lub na skutek działania przepisów ustawy Kodeks cywilny w przypadku, gdy testamentu nie było, został uznany za nieważny albo reguluje on kwestię dziedziczenia wyłącznie w części.

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego na podstawie testamentu przebiega na zasadach identycznych jak dziedziczenie innych składników majątkowych osoby zmarłej. Spadkobierca nie ma obowiązku spełnienia żadnych przesłanek, które byłyby niezbędne do dziedziczenia na drodze ustawy.

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego na zasadach ogólnych, czyli bez testamentu, wymaga spełnienia co najmniej jednego z warunków:

• spadkobierca musi stale pracować przy produkcji rolnej,
• mieć odpowiednie przygotowanie zawodowe do bezpośredniej pracy przy produkcji rolnej,
• posiadać status osoby małoletniej,
• pobierać naukę zawodu,
• uczęszczać do szkół albo być trwale niezdolnym do pracy.

W sytuacji, gdy żaden z krewnych osoby zmarłej nie spełnia przynajmniej jednej z przesłanek, do dziedziczenia na zasadach ogólnych uprawnione są osoby trwale niezdolne do pracy.